14 تیر 1404
حضانت در معنای لغوی یعنی نگهداری و حمایت کردن و در اصطلاح حقوقی به معنای سرپرستی، رشد دادن و حمایت از کودکان در تمامی شرایط است. این مبحث یکی از مهمترین مسائل در زمان طلاق زوجین یا فوت یکی از آنها به شمار میآید. گاهی در زمان فوت یکی از زوجین، ممکن است حضانت کودک به پدر بزرگ منتقل شود، البته شرایط خاصی برای این انتقال وجود دارد.
شرایط حضانت فرزند یکی از مباحث مهم در حقوق خانواده است که به تعیین مسئولیتهای والدین برای نگهداری، تربیت و حمایت از فرزندانشان پس از طلاق، جدایی یا فوت یکی از والدین پرداخته میشود. در اینجا به بررسی شرایط قانونی و عواملی که بر تعیین و سلب حضانت فرزند تأثیر دارند، میپردازیم:
پس از طلاق یا جدایی زوجین، حضانت فرزند به یکی از والدین واگذار میشود. در این شرایط، قانونگذار به ویژه در مورد کودکان زیر 7 سال، حضانت را به مادر واگذار میکند، مگر در صورتی که شرایط خاصی وجود داشته باشد که موجب سلب حضانت از مادر شود. این شرایط میتواند شامل مواردی مانند عدم صلاحیت اخلاقی، سلامت روانی یا رفتارهای آسیبزننده باشد. پس از سن 7 سالگی، حضانت فرزند به پدر یا مادر واگذار میشود بسته به اینکه کدام یک شرایط بهتری برای نگهداری کودک دارند. (ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی)
در صورت فوت یکی از والدین، حضانت فرزند به طرف دیگر منتقل میشود. اگر والدین قبلاً به توافقات خاصی در مورد حضانت رسیده باشند، این توافقات ملاک تصمیمگیری قرار میگیرند. در غیر این صورت، حضانت به پدر واگذار میشود. در برخی موارد، ممکن است پدر بزرگ یا مادر بزرگ نیز شرایط لازم برای حضانت فرزند را داشته باشند و دادگاه در این زمینه تصمیمگیری میکند. (ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی)
حکم و دستوری از طرف قانونگذار است که والدین را از مراقبت و حمایت فرزندان خود محروم میسازد. معمولاً در حین طلاق و اتمام زندگی مشترک، حضانت و نگهداری کودکان صغیر به عهده یکی از والدین قرار میگیرد و در صورت تشخیص عدم صلاحیت اخلاقی و رفتاری، این حق از وی سلب خواهد شد. علاوه بر سوء رفتار، شرایط دیگری نیز وجود دارند که موجب سلب این امتیاز از والدین میشوند. (ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی)
گاه ممکن است پس از طلاق زوجین یا فوت یکی از آنها، حضانت فرزندان به طرف مقابل واگذار شود. در این صورت اگر فرد شرایط لازم برای حضانت را نداشته باشد و این مسئله باعث بروز آسیبهای روحی، روانی یا جسمی به کودک شود، قانونگذار مصادیق سلب حضانت را پیشبینی کرده است. این موضوع در ماده 1173 قانون مدنی آمده است که بر اساس آن، اگر سلامت جسمانی یا اخلاقی کودک در خطر باشد، دادگاه میتواند حکم سلب حضانت را صادر کند.
همین امروز برای مشاوره حقوقی تخصصی تماس بگیرید (09196158805) و با خیال آسوده، مسیر احقاق حق خود را آغاز کنید.
ماده 1173 قانون مدنی به انحطاط اخلاقی والدین اشاره کرده است که میتواند به عنوان یکی از دلایل سلب حضانت مورد توجه قرار گیرد. سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که انحطاط اخلاقی شامل چه رفتارهایی است؟ برخی از عواملی که در این زمینه تاثیر دارند عبارتند از:
یکی از مهمترین دلایل سلب حضانت فرزند، اعتیاد به مواد مخدر، مشروبات الکلی و قمار است. این موارد میتوانند باعث اختلالات روانی در والدین شده و سلامتی کودک را به خطر بیاندازند. این رفتارها علاوه بر آسیبهای جسمانی، میتوانند تأثیرات روانی مخربی بر ذهن کودک داشته باشند.
فساد اخلاقی و استمرار در فحشا، میتواند به شدت بر ذهن و روح کودک تاثیر بگذارد و آینده او را تحت تاثیر قرار دهد. طبق قانون مدنی، در صورت اثبات فساد اخلاقی و فحشا، حضانت فرزند از والدین سلب خواهد شد.
والدینی که به دلیل بیماری روانی قادر به کنترل رفتار خود نیستند، صلاحیت نگهداری و سرپرستی فرزند را ندارند. چنین والدینی میتوانند سلامت جسمی و روانی کودک را به خطر بیاندازند و در مواقع عصبانیت یا بحران، ممکن است آسیبهای جبرانناپذیری به کودک وارد کنند.
والدینی که کودک را به انجام اعمال غیر اخلاقی وادار میکنند، مانند تکدیگری، قاچاق، فحشا و دزدی، باعث آسیبهای روانی جبرانناپذیر به کودک میشوند. این اعمال میتوانند موجب تبدیل کودک به فردی خلافکار در آینده شوند و در نتیجه سبب سلب حضانت از والدین خواهد شد.
در مواردی که تنبیه بدنی به صورت مداوم و مستمر اعمال شود، این رفتار میتواند به یکی از مصادیق انحطاط اخلاقی و رفتاری والدین تبدیل شده و موجب سلب حضانت از آنها گردد. هرچند ضرب و جرح در حد متعارف جرم به حساب نمیآید، اما اگر این رفتار تکرار و به آسیبهای جسمی جدی منجر شود، میتواند منجر به سلب حضانت شود.
مورد خاصی که تنها به مادران مرتبط است، بحث ازدواج مجدد آنها است. بر اساس ماده 1179 قانون مدنی، اگر مادر در دوران حضانت فرزند به بیماری جنون مبتلا شود یا اگر مادر ازدواج مجدد کند، میتوان حضانت فرزند را از او سلب و به پدر واگذار نمود. همچنین در برخی موارد، فقهای شیعه بر این باورند که مادر کافر نمیتواند حضانت فرزند مسلمان خود را بر عهده بگیرد، اگرچه این موضوع در قانون مدنی به صراحت ذکر نشده است. (ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی)
همین امروز برای مشاوره حقوقی تخصصی تماس بگیرید (09196158805) و با خیال آسوده، مسیر احقاق حق خود را آغاز کنید.
بسمه تعالی
دادخواست
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر/استان مربوطه]
با سلام و احترام،
مشخصات وکیل/نماینده قانونی (در صورت وجود):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل/نماینده قانونی]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
آدرس: [آدرس دقیق دفتر وکیل]
شماره تماس: [شماره تماس وکیل]
مشخصات خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی پدری یا مادری که خواهان حضانت است]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
آدرس: [آدرس دقیق محل سکونت خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]
مشخصات خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی والد دیگر]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق محل سکونت خوانده - در صورت عدم اطلاع، ذکر "مجهولالمکان"]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده (در صورت اطلاع)]
خواسته:
تعیین حضانت فرزند/فرزندان مشترک به نامهای [نام کامل فرزند/فرزندان] به اینجانب، به انضمام کلیه خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات دادخواست:
۱. فتوکپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
۲. فتوکپی مصدق عقدنامه دائم/موقت
۳. فتوکپی مصدق شناسنامه فرزند/فرزندان مشترک
۴. فتوکپی مصدق حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش (در صورت طلاق یا جدایی)
۵. مدارک اثبات صلاحیت خواهان برای حضانت (مثلاً: گواهی عدم سوءپیشینه، گواهی عدم اعتیاد، مدارک شغلی و مالی، گزارش مددکار اجتماعی در صورت وجود)
۶. مدارک دال بر عدم صلاحیت خوانده (فقط در صورتی که خواهان مدعی عدم صلاحیت والد دیگر است، وگرنه برای صرف تعیین حضانت لازم نیست. به بخش سلب حضانت مراجعه شود.)
۷. فتوکپی مصدق وکالتنامه وکیل (در صورت اقدام توسط وکیل)
۸. سایر دلایل و مستندات موثر در پرونده (مثلاً: شهادت شهود، تحقیقات محلی)
---
شرح خواسته:
ریاست محترم،
با نهایت احترام به استحضار میرساند:
۱. اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، به موجب [ذکر سند ازدواج یا حکم طلاق، مثلاً: "عقدنامه دائم شماره ... مورخ ... / گواهی عدم امکان سازش شماره ... مورخ ..."]، دارای [تعداد] فرزند مشترک به نام/نامهای [نام کامل فرزند/فرزندان مشترک، سن فرزندان] میباشیم.
۲. با توجه به [شرح وضعیت، مثلاً: "وقوع طلاق/جدایی فیمابین اینجانبان و عدم توافق بر سر حضانت فرزند/فرزندان"، یا "عدم وجود حکمی برای تعیین حضانت و ضرورت تعیین تکلیف قانونی برای نگهداری و تربیت فرزند/فرزندان"]، و همچنین با در نظر گرفتن سن فرزند/فرزندان [مثلاً: "که سن فرزندمان/فرزندانمان (نام فرزند) [سن فرزند] سال است و حضانت ایشان قانوناً بر عهده اینجانب میباشد"]، اینجانب تقاضای حضانت فرزند/فرزندان مذکور را دارم.
۳. اینجانب دارای [شرح صلاحیتها، مثلاً: "صلاحیتهای اخلاقی و توانایی مالی لازم برای نگهداری و تربیت صحیح فرزند/فرزندانم میباشم و منزل مسکونی مناسب و محیطی سالم برای رشد و پرورش ایشان فراهم آوردهام. (در صورت لزوم اشاره به عدم سوءپیشینه، عدم اعتیاد و...)"]
۴. لذا، با تقدیم این دادخواست و مستندات پیوست، از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم ضمن رسیدگی و احراز شرایط، حکم مقتضی مبنی بر تعیین حضانت فرزند/فرزندان مشترک به نامهای [نام کامل فرزند/فرزندان] به اینجانب را صادر فرمایید.
با تشکر و احترام فراوان
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل/نماینده قانونی)
امضاء
تاریخ: [روز/ماه/سال]
بسمه تعالی
دادخواست
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر/استان مربوطه]
با سلام و احترام،
مشخصات وکیل/نماینده قانونی (در صورت وجود):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل/نماینده قانونی]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
آدرس: [آدرس دقیق دفتر وکیل]
شماره تماس: [شماره تماس وکیل]
مشخصات خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی پدری یا مادری که خواهان سلب حضانت است]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
آدرس: [آدرس دقیق محل سکونت خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]
مشخصات خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی والد دارای حضانت که خواهان سلب حضانت از او هستید]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق محل سکونت خوانده - در صورت عدم اطلاع، ذکر "مجهولالمکان"]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده (در صورت اطلاع)]
خواسته:
سلب حضانت از خوانده، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] در مورد فرزند/فرزندان مشترک به نامهای [نام کامل فرزند/فرزندان] و واگذاری حضانت به اینجانب، به انضمام کلیه خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات دادخواست:
۱. فتوکپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
۲. فتوکپی مصدق عقدنامه دائم/موقت
۳. فتوکپی مصدق شناسنامه فرزند/فرزندان مشترک
۴. فتوکپی مصدق حکم تعیین حضانت قبلی (در صورت وجود)
۵. مدارک و مستندات اثبات کننده عدم صلاحیت خوانده و ضرر به مصلحت کودک (مهمترین بخش). این مدارک بسته به علت سلب حضانت متفاوت است، از جمله:
* گزارش مراجع ذیصلاح: (مثلاً: گزارش نیروی انتظامی در مورد سوءرفتار، گزارش بهزیستی، گزارش مدرسه در مورد افت تحصیلی یا مشکلات رفتاری فرزند).
* مدارک پزشکی: (در صورت وجود بیماریهای روانی شدید، اعتیاد، سوءتغذیه فرزند به دلیل عدم مراقبت).
* احکام قضایی: (در صورت وجود سابقه کیفری خوانده، محکومیت به جرایم اخلاقی یا سوءاستفاده).
* شهادت شهود: (برای اثبات سوءرفتار، عدم مراقبت، اعتیاد، فساد اخلاقی و...)
* تصاویر یا فیلم: (با رعایت قوانین مربوط به حریم خصوصی و قابلیت استناد).
* گواهی عدم اعتیاد یا سوءپیشینه خوانده (در صورت درخواست دادگاه).
* مدارک اثبات صلاحیت خواهان برای حضانت (گواهی عدم سوءپیشینه، عدم اعتیاد، مدارک شغلی و مالی).
۶. فتوکپی مصدق وکالتنامه وکیل (در صورت اقدام توسط وکیل)
۷. سایر دلایل و مستندات موثر در پرونده
---
شرح خواسته:
ریاست محترم،
با نهایت احترام به استحضار میرساند:
۱. اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، به موجب [ذکر سند ازدواج یا حکم طلاق، مثلاً: "عقدنامه دائم شماره ... مورخ ... / گواهی عدم امکان سازش شماره ... مورخ ..."]، دارای [تعداد] فرزند مشترک به نام/نامهای [نام کامل فرزند/فرزندان مشترک] میباشیم.
۲. حضانت فرزند/فرزندان مشترک به نام [نام فرزند/فرزندان]، در حال حاضر به عهده خوانده محترم میباشد [اگر با حکم دادگاه است: "به موجب حکم صادره از شعبه ... دادگاه ... به شماره ... مورخ ... حضانت فرزند/فرزندان به عهده خوانده قرار گرفته است."].
۳. متأسفانه، خوانده محترم در نگهداری و تربیت فرزند/فرزندان مشترک، [شرح دقیق دلایل سلب حضانت با جزئیات و مدارک موجود]. مهم است که دقیق و مستند بیان شود.
مثالهایی از دلایل موجه برای سلب حضانت (طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی):
* اعتیاد زیانآور به الکل، مواد مخدر، قمار: (مثلاً: "خوانده به مواد مخدر اعتیاد شدید داشته و این امر موجب عدم توجه به فرزند، صرف هزینههای فرزند در تهیه مواد و ایجاد محیط ناامن برای کودک گردیده است. مدارک شامل [مثلاً: گواهی پزشکی قانونی، شهادت شهود، گزارش پلیس].")
* اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء: (مثلاً: "خوانده دارای فساد اخلاقی بوده و محیطی ناسالم برای رشد فرزند فراهم کرده است. مدارک شامل [مثلاً: گزارش تحقیقات محلی، شهادت شهود، حکم محکومیت کیفری].")
* سوءاستفاده از کودک یا اجبار او به ورود به مشاغل ضداخلاقی: (مثلاً: "خوانده فرزند را مجبور به [تکدیگری/فروش مواد/... ] نموده و این امر موجب آسیب جدی به آینده کودک است. مدارک شامل [مثلاً: گزارش بهزیستی، نیروی انتظامی].")
* بیماریهای روانی شدید: (مثلاً: "خوانده مبتلا به بیماری روانی شدید [نام بیماری] بوده و این امر توانایی او را در نگهداری صحیح از فرزند سلب نموده است. مدارک شامل [مثلاً: گواهی پزشک متخصص اعصاب و روان، سابقه بستری در بیمارستان اعصاب و روان].")
* ضرب و جرح خارج از حد متعارف یا سوءرفتار با فرزند: (مثلاً: "خوانده به کرات اقدام به ضرب و جرح شدید فرزند نموده که آثار آن با [گواهی پزشکی قانونی، تصاویر] قابل اثبات است.")
* عدم توجه به بهداشت و سلامت فرزند: (مثلاً: "خوانده به بهداشت و سلامت فرزند توجهی نکرده و این امر منجر به بیماریهای مکرر [نام بیماری] در فرزند شده است. مدارک شامل [مثلاً: گواهی پزشکی فرزند، شهادت همسایگان].")
* قرار گرفتن در معرض خطرات جدی: (مثلاً: "خوانده فرزند را در معرض خطرات جدی [مثلاً: زندگی با افراد مجرم، محیط بسیار خطرناک] قرار داده است.")
۴. با توجه به دلایل و مستندات مذکور و اینکه ادامه حضانت فرزند/فرزندان توسط خوانده، مصلحت، سلامت جسمی و روحی و آینده فرزند/فرزندان را شدیداً به خطر میاندازد، و اینجانب نیز دارای صلاحیتهای لازم برای حضانت و نگهداری از فرزند/فرزندانم میباشم، لذا تقاضای سلب حضانت از خوانده و واگذاری آن به اینجانب را دارم.
۵. لذا، با تقدیم این دادخواست و مستندات پیوست، از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم ضمن رسیدگی و احراز شرایط، حکم مقتضی مبنی بر سلب حضانت از خوانده و واگذاری حضانت فرزند/فرزندان مشترک به نامهای [نام کامل فرزند/فرزندان] به اینجانب را صادر فرمایید.
با تشکر و احترام فراوان
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل/نماینده قانونی)
امضاء
تاریخ: [روز/ماه/سال]
توصیه میکنیم پیش از هرگونه اقدام حقوقی، از قبیل طرح دعوا، ارائه شکایت، تنظیم دادخواست، ارسال لایحه یا حتی امضای قرارداد، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت نمایید. هر پروندهای دارای ظرایف و شرایط ویژهای است که نسخه واحدی برای آن وجود ندارد و استفاده از فرمهای عمومی میتواند پیامدهای جبرانناپذیری بهدنبال داشته باشد.
بسیاری از دعاوی تنها یک بار قابلیت طرح در مراجع قضایی را دارند و در صورت عدم طرح صحیح، ممکن است مشمول قاعده اعتبار امر مختومه شوند؛ به این معنا که دیگر امکان رسیدگی مجدد برای شما وجود نخواهد داشت.
با واگذاری امور حقوقی خود به گروه وکلای حقوقی ما ، از تجربه، دقت و تخصص لازم برای طرح صحیح و مؤثر دعوا بهرهمند میشوید. دفاع حرفهای، ارائه لوایح متناسب با شرایط اختصاصی پرونده شما و همراهی کامل در فرآیند دادرسی، بخشی از تعهد من به مراجعین محترم است.
همین امروز برای مشاوره حقوقی تخصصی تماس بگیرید (09196158805) و با خیال آسوده، مسیر احقاق حق خود را آغاز کنید.
دکتر محمد هادی رستمی، عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) و وکیل پایه یک دادگستری است. حوزه تخصصی ایشان شامل حقوق مدنی، حقوق تجارت، دعاوی مربوط به شرکتهای تجاری و تنظیم قراردادهای تخصصی حقوقی میباشد.
تمامی حقوق محفوظ است
